-
1 көн тигезлеге
равноде́нствие -
2 тигезлек
сущ.1) ро́вность, сво́йство быть ро́внымюлның тигезлеге — ро́вность доро́ги
2) равни́на, ро́вное ме́стотигезлеккә утырган авыл — село́ на равни́не
таулыклар һәм тигезлекләр — гори́стые (холми́стые) и равни́нные места́
3) разг. у́ровеньсм. тж. тәңгәлюл тигезлегендә — на у́ровне доро́ги
елга тигезлегендә — на у́ровне реки́
4) равнопра́вие, ра́венствохокук тигезлеге — ра́венство в права́х
хөрлек, тигезлек аның шигаре — его́ ло́зунг - свобо́да и ра́венство
5) мат. ра́венство, то́ждество; тожде́ственностьтигезлек теориясе — тео́рия ра́венства
тигезлек төзү — постро́ить ра́венство
6) равнове́сие ( как нормальное положение тела)тигезлек саклау — сохране́ние равнове́сия
тигезлеген югалтты — потеря́л равнове́сие
7) разг. сча́стье (супру́жеской жи́зни)гомер тигезлеге насыйп булсын — пусть (вам) бу́дет суждено́ сча́стье в семе́йной жи́зни
-
3 көн
сущ.1) день; денёк, денёчек ( световой) || дневно́йкояшлы көн — со́лнечный денёк
шул ук көнне — в тот же (са́мый) день; в оди́н и тот же день
көн яктысында — при дневно́м све́те
көннәр озыная — дни стано́вятся длинне́е; дни прибавля́ют(ся)
көннең киче бар — у дня есть ве́чер
көнен барып көнен кайту — съе́здить в оди́н день
көнне үткәрү — проводи́ть день, корота́ть вре́мя
көн авышты — вре́мя уже́ за́ полдень
2) да́та ( календарная), срок, число́бүген нинди көн — како́й сего́дня день? како́е сего́дня число́?
атнаның беренче көне — пе́рвый день неде́ли
җыелышның көнен билгеләү — назна́чить день (да́ту) собра́ния
нәкъ көненә — то́чно в назна́ченный срок; день в день
айның соңгы көннәрендә — в после́дних чи́слах ме́сяца
шушы көннәрдә — со дня на́ день; в оди́н из ближа́йших дней
хатның язылу көне — да́та написа́ния письма́
Җиңү көне бәйрәме — пра́здник Дня побе́ды
туган көнне билгеләү — отме́тить день рожде́ния
3) день (су́тки)ял көне — выходно́й день
үткән көн — тре́тьего дня, позавчера́
икенче көнгә калдыру — отложи́ть на друго́й день
моннан берничә көн элек — не́сколько дней тому́ наза́д; за не́сколько дней до э́того
бүгенге көн белән яшәү — жить сего́дняшним днём
көн көнгә охшамас — день на́ день не прихо́дится
4) вре́мя, пери́од; срокнәкъ көне! — как раз (са́мое) вре́мя! са́мое удо́бное вре́мя!
бу көннән башлап — с э́того вре́мени (дня)
көне килгәч сөйләрмен — придёт срок (вре́мя), расскажу́
революция көннәрендә — в пери́од револю́ции
картлык көннәре — ста́рческий пери́од, ста́рческая жизнь, ста́рость
көне көне белән — вре́мя от вре́мени; времена́ми
5) разг. со́лнцекөн туды — со́лнце взошло́
көн бату — захо́д со́лнца; зака́т
көн кыздыра — со́лнце печёт
ашлыкны көнгә тарату — суши́ть зерно́ на со́лнце
6) пого́дакөн бозылды — пого́да испо́ртилась
иртәгә көн аяз булачак — за́втра бу́дет я́сная пого́да
7) перен. жизнь, житьё, житьё-бытьё; существова́ниесинең көннәр алда әле — твоя́ жизнь ещё впереди́
балык көне күл белән, егет көне ил белән — (посл.) жизнь ры́бы свя́зана с о́зером, жизнь мо́лодца - с наро́дом
8) перен. судьба́, у́частьнинди көнгә калдык бит! — кака́я у́часть (нас) пости́гла! до чего́ (мы) до́жили
•- көн аша- көн буе
- көн буена
- көн дә
- көн караңгылану
- көн күбәләкләре
- көн саен
- көн саен була торган
- көн тигезлеге
- көн туу
- көн уртасы
- көн уртасында
- көн урталарында
- көн уртасындагы
- көн үткәрү
- көн элгәре
- көн эчендә
- көн яктылыгы
- көн яктыру
- көнен күрсәтү
- көннеке көнгә
- көннәр буе
- көннең көн буе••көн дими, төн дими — не счита́ясь со вре́менем; кру́глые су́тки
көн дә бәйрәм, көн дә туй — ка́ждый день пра́здник
көн дә көн дә — каждодне́вно, постоя́нно; день за днём
көн (көннең) кадагына сугу — ≈≈ на зло́бу дня
көн кичерү — см. көн итү
көн күзе йомылу — темне́ть
көн күрсәтмәү (бирмәү) — житья́ не дава́ть (кому-л.), держа́ть в чёрном те́ле; сжива́ть со́ свету (кого-л.)
көн тәртибе — пове́стка (поря́док) дня
көн үткән саен — с ка́ждым днём; день ото дня́, чем да́льше
көн яктысын күрмим — ( клятвенное изречение) пусть не уви́жу све́та (бе́лого)
(нинди) көнгә калу; (кем) көненә калу — оказа́ться (оста́ться) (в каком-л.) тру́дном положе́нии
көнгә чыгару — вы́вести на чи́стую во́ду; разоблачи́ть
көне бүген түгел — ещё не наста́ло вре́мя; не сего́дня, когда́-нибудь да попадёшь
көне җитеп килү — быть на снося́х
көне килү — пришло́ (наста́ло) (чьё-л.) вре́мя
көннәр эчендә — в счи́танные дни
көнне көнгә ялгау (ялгап бару) — свести́ (своди́ть) концы́ с конца́ми (букв. соединя́ть оди́н день с други́м)
көннең кадагына сугу — затра́гивать зло́бу дня; быть злободне́вным, своевре́менным
көннең көне буе(на) — це́лый день; см. тж. көнозын
- көн юккөннең көнендә — ка́ждый день; что ни день, то; изо дня́ в день, ежедне́вно
- көн итү
- көн күрү
- көн кебек ачык
- көн бетү
- көне бетү
- көне җитү
- көннәрдән бер көн
- көннәрдән бер көнне
- көннәрнең берендә
- көннәре санаулы
- көнне төнгә ялгап
См. также в других словарях:
нәүрүз — Иске Иран календаре буенча яңа ел башы көне (язгы көн төн тигезлеге көне, 21 март). Яз, язгы яңарыш бәйрәме. НӘҮРҮЗ ГӨЛЕ – Ботакланмыйча үсә, түгәрәк яфрак яра, зәңгәрсу ал чәчәк ата торган бүлмә гөле; рус. Примула … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
нивелирлау — Җир өстендә нин. б. ноктаның (яки нокталарның) берәр билгеләнгән нокта белән яки диңгез өсте тигезлеге белән чагыштырмача биеклеген билгеләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пропорция — 1. Кисәкләрнең, өлешләрнең үзара чагыштырма бәйләнеше. Нин. б. әйбернең аерым өлешләре, кисәкләре арасындагы микъдар бәйләнеше 2. мат. Ике чагыштырманың үзара тигезлеге … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пыяла — (ПЫЯЛАЛАНУ) (ПЫЯЛАЛАУ) – 1. Кварц комына поташ һ. б. кайбер матдәләр кушып эретеп, химик эшкәртеп ясалган үтә күренмәле материал 2. Шундый материалдан ясалган юка табак яки башка бер форм. әйбер зурайткыч пыяла 5. диал. Шешә 6. диал. Тәрәзә 7. с … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәкъдим — и. 1. Берәр нәрсәне хәл итү, тикшерү яки башкару өчен әйтелгән, уртага салынган, алга куелган фикер 2. Кемне дә булса берәр эштә катнашырга яки берәр эш белән шөгыльләнергә чакыру; киңәш. Берәр нәрсәне эшләргә, үтәргә боерык, әмер; берәр эш кушу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тигезсез — 1. Тигез (такыр) түгел 2. Озынлыгы, өслеге һ. б. буенча беришле сыйфатта булмаган 3. Үз дәвамында тигезлеге, ритмы һ. б. үзгәреп тора торган (дәвамлы процесслар тур.) 4. Тиң түгел; гаделлексез 5. Бер берсенә каршы торган көчләр бер зурлыкта… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тропик — и. 1. Җир шарында экваторга параллель һәм аннан төньякка яки көньякка таба 23 градус 27 секундта тора торган ике уйланма түгәрәкнең берсе (шул сызыклар арасында елына ике тапкыр кояш нәкъ зенитта була) 2. Шул түгәрәкләр арасы. с. Шул арада… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге